Ασγάτα

ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΤΟΠΟΙ

ΑΣΓΑΤΑ

Η Ασγάτα είναι το ανατολικότερο χωριό της επαρχίας Λεμεσού και είναι κτισμένη στη μέση μιας κοιλάδας με υψόμετρο 190μ. Η πλούσια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής οδήγησε στην απόφαση να ενταχθεί μια μεγάλη έκταση στα νοτιοδυτικά του χωριού στο πρόγραμμα «Φύση 2000» (Natura 2000) ενώ μια άλλη στα βόρεια χαρακτηρίστηκε ως ζώνη «Ζ», δηλαδή ζώνη προστασίας φυσικού περιβάλλοντος.

Ίχνη κατοίκησης στην περιοχή μαρτυρούν τη χρήση της κοιλάδας από τα αρχαία χρόνια. Το χωριό αναφέρεται για πρώτη φορά στους κώδικες  της Ιεράς Μητροπόλεως Κιτίου στα τέλη του 18ου αιώνα (1777) όμως είναι βέβαιο πως υπήρχε πολύ πριν, αφού επί φραγκοκρατίας ο Στέφανος Λουζινιανός  στο έργο του ΅περί Κύπρου΅ το 1573 κάνει σχετική αναφορά.

Στο χωριό διατηρούνται αρκετά στοιχεία κυπριακής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής καθώς και εγκαταστάσεις ελιόμυλου και αλευρόμυλου, οι οποίες εκτίθενται σε μουσείο στο κέντρο της Κοινότητας ως μέσο προβολής και ανάδειξης της πολιτισμικής κληρονομιάς της Κύπρου.

Σε κοντινή απόσταση από την Ασγάτα εντοπίζονται τα μεταλλεία της περιοχής, τα οποία λειτουργούσαν από την αρχαιότητα μέχρι το 1978. Τα μεταλλεία έτυχαν έντονης εκμετάλλευσης από τους Προϊστορικούς χρόνους μέχρι την Ύστερη Αρχαιότητα, μέχρι δηλαδή τον 7ο αιώνα μ.Χ. Μετά από μια μεγάλη παύση περίπου 1000 χρόνων, η σύγχρονη μεταλλευτική δραστηριότητα ξεκίνησε το 1925 όταν η εταιρεία Rio Tinto άρχισε έρευνες και το 1928 την εξόρυξη μεταλλευμάτων. Το 1934 πώλησε το προνόμιο και τις εργασίες της στην «Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων», την μετέπειτα ΕΜΕ. Οι κύριοι τύποι μεταλλεύματος που εξορύσσονταν από τα μεταλλεία ήταν σιδηροπυρίτης, χαλκοπυρίτης και μικρές ποσότητες χαλκού. Το συνολικό μέγεθος των αποθεμάτων υπολογίστηκε στα 8,5 εκατομμύρια τόνους.

Στην περιοχή της Ασγάτας λειτουργούσαν συνολικά πέντε μεταλλεία από το 1936 μέχρι το 1978: οι Πλατειές, η Μαύρη Συκιά, τα Λαντάρια, τα Μαυρίδια και η Πέτρα. Η λειτουργία των μεταλλείων προσέφερε απασχόληση τόσο στους κατοίκους του χωριού, όσο και σε ανθρώπους από όλο το νησί. Ενδεικτικό είναι ότι γύρω στο 1937, με την ανάπτυξη των εργασιών στην περιοχή, αυξήθηκε ο πληθυσμός και δημιουργήθηκε δίπλα από το μεταλλείο των Πλατειών συνοικισμός, για τη στέγαση των μεταλλωρύχων και των οικογενειών τους.

Μέσω του Έργου «MΕΤΑΛΛΩΝ ΤΟΠΟΙ», επιτυγχάνεται η ανάδειξη αυτής της σπουδαίας μεταλλευτικής-μεταλλουργικής κληρονομιάς της Ασγάτας. Οι δράσεις που υλοποιούνται αφορούν σε έργα υποδομής, όπως η κατασκευή Κέντρου Ανάδειξης της Φυσικής και Γεω-Μεταλλουργικής Κληρονομιάς της Ασγάτας, η εγκατάσταση μόνιμης έκθεσης γεωλογικών-μεταλλευτικών δειγμάτων, η καταγραφή και τεκμηρίωση αρχαιο-μεταλλευτικών θέσεων, η χωροθέτηση, διαμόρφωση και σήμανση περιηγητικών διαδρομών-μονοπατιών, καθώς και η ψηφιακή αποτύπωση αρχαίων και σύγχρονων μεταλλευτικών/μεταλλουργικών θέσεων και περιηγητικών διαδρομών-μονοπατιών της περιοχής.